राहुल गांधींच्या दणक्यानंतर निवडणूक आयोगाला अखेर जाग आली, अखेर पहिला निर्णय घेतला!

कर्नाटकातील शेकडो मतदार ओळखपत्रांमध्ये एकाच घराचा पत्ता ‘शून्य’ नोंदवल्याबद्दल सुरू असलेल्या गोंधळाच्या पार्श्वभूमीवर, निवडणूक आयोग काल्पनिक क्रमांक देणे बंद करणार आहे. यासाठी, मतदारांच्या पत्त्याबाबत एक नवीन स्वरूप विचारात घेतले जात आहे, जेणेकरून काल्पनिक क्रमांक देण्याची सक्ती संपुष्टात येईल. यामध्ये मतदार ओळखपत्रात घर क्रमांक प्रविष्ट करण्याची आवश्यकता देखील समाप्त करणे समाविष्ट आहे. घर क्रमांकाऐवजी आधार क्रमांक प्रविष्ट करणे हा देखील एक पर्याय म्हणून विचारात घेतला जात आहे. राहुल गांधी यांनी मोठ्या संख्येने घरांना 00 किंवा 77777 किंवा 9999 क्रमांक दिल्याने सडकून प्रहार केला आहे. लोकसभेत विरोधी पक्षनेते राहुल गांधी यांनी कर्नाटकच्या मतदार यादीत असे अनेक पत्ते दाखवले होते, ज्यांच्या समोर तेच क्रमांक लिहिलेले होते. यानंतर, अशा मतदारांबाबत एक नवीन वाद सुरू झाला. निवडणूक आयोगावरही प्रश्न उपस्थित केले जात होते.

ज्यांच्याकडे घर नाही, त्यांचा घर क्रमांक 0

मुख्य निवडणूक आयुक्त (सीईसी) ज्ञानेश कुमार यांनी 17 ऑगस्ट रोजी पत्रकार परिषदेत सांगितले होते की, फुटपाथवर, पुलाखाली किंवा दिव्याच्या खांबाखाली रात्र घालवणारे मतदार मोठ्या संख्येने आहेत. अशा मतदारांच्या घराच्या पत्त्यावर घर क्रमांक शून्य नोंदवलेला असतो. आधार जारी करणारी संस्था यूआयडीएआयचा अंदाज आहे की 12 लाख लोकांचा आधारमध्ये कायमचा पत्ता नोंदणीकृत नाही. आधार प्राधिकरणाने कुटुंबप्रमुखाची काळजी दाखवून अशा लोकांचा पत्ता नोंदवला आहे.

देशातील 17.73 लाख लोकांकडे घर क्रमांक नाहीत

मागील जनगणनेत असेही उघड झाले होते की देशात सुमारे 17 लाख 73 हजार लोक बेघर आहेत. त्यांच्याकडे कोणताही जनगणना गृह क्रमांक नव्हता. अशा सुमारे 9 लाख 38 हजार लोकांची शहरी भागात आणि 8 लाख 34 लाख लोकांची ग्रामीण भागात नोंदणी झाली होती. नागरी संघटनांनीही या संख्येवर आक्षेप घेतला होता आणि म्हटले होते की बेघर लोकांची संख्या यापेक्षा खूपच जास्त आहे. आता खरे चित्र 2027 च्या जनगणनेत समोर येईल. या जनगणनेद्वारेही घरांचे क्रमांक योग्यरित्या नोंदवण्यासाठी आणि घरांसमोर पत्ते म्हणून लिहिण्यासाठी एक मजबूत यंत्रणा असण्याची अपेक्षा आहे.

बिहारमधील 2.90 लाख घरांमध्ये 0 किंवा 00 क्रमांक नोंदवले

• आयोगाचे म्हणणे आहे की, प्रत्येक राज्यात लाखो असे मतदार आढळले आहेत, ज्यांच्या घरांच्या क्रमांकांवर शून्य लिहिलेले आहेत. याचे कारण असे की अनेक गावांमध्ये घरांच्या क्रमांकांची व्यवस्था नाही.
• एकट्या बिहारमध्ये 2 लाख 90 हजारांहून अधिक असे मतदार आढळले आहेत, ज्यांच्या घरांच्या क्रमांकांसमोर 0 किंवा 00 किंवा 000 लिहिलेले आहेत.
• यामध्ये, जर घरांच्या क्रमांकासमोरील कॉलम रिकामा ठेवला तर संगणक ती नोंद स्वीकारत नाही. तर कोणताही काल्पनिक क्रमांक टाकल्यावर नोंद नोंदवली जाते.