लातूर, धाराशिव जिल्ह्यात कृत्रिम बुद्धिमत्तेद्वारे ऊस शेतीचा पायलट प्रकल्प सुरु
मांजरा शुगर इंडस्ट्रीज प्रायव्हेट लिमिटेड आणि मॅपमायक्रॉप यांच्यात धोरणात्मक भागीदारी
लातूर – शेती पद्धतींमध्ये परिवर्तन घडवून आणणाऱ्या एका क्रांतिकारी उपक्रमात मांजरा शुगर इंडस्ट्रीज प्रायव्हेट लिमिटेड आणि मॅपमायक्रॉप यांनी आज एक ऐतिहासिक सामंजस्य करार केला आहे. हे दूरदर्शी सहकार्य ऊस पीक उत्पादन वाढविण्यासाठी, वैज्ञानिक पाणी संवर्धन तंत्रांचा अवलंब करण्यासाठी, मातीच्या आरोग्याची पुनर्स्‍थापना करण्यासाठी आणि हवामान बदलामुळे निर्माण होणाऱ्या वाढत्या आव्हानांवर मात करण्यासाठी अत्याधुनिक कृत्रिम बुद्धिमत्ता तंत्रज्ञानाचा वापर करणारा महाराष्ट्रातील पहिला खाजगी साखर कारखाना बनला आहे, ज्यामुळे उद्योगासाठी उत्पादकता आणि शाश्वतता वाढविण्याच्या दिशेने एक परिवर्तनकारी पाऊल पडले आहे.
लातूर आणि धाराशिव सारखे जिल्हे समाविष्ट असलेल्या मराठवाडा प्रदेशाने दीर्घकाळापासून पारंपारिक शेती पद्धतींचे पालन केले आहे. जे पिढ्यानपिढ्या बऱ्याच प्रमाणात अपरिवर्तित राहिले आहेत. स्थानिक शेतकरी सामान्यतः पारंपारीक पद्धतींमध्ये अनयिंत्रीत पाणी व खतांचा वापर करत असलेल्या पध्‍दतीमध्‍ये बदल करण्याच्या दृष्‍टीने माती आणि जमिनीचा प्रकार, घेर, सुक्रोजचे प्रमाण, फायबर टक्केवारी आणि रोग प्रतिकारशक्ती यावर आधारित उपगृहाच्‍या डेटाचे विश्लेषण करून शेतक-यांच्या समस्यांचे निराकरण करण्यासाठी, मांजरा ग्रुपच्या कार्यक्षेत्रात एक व्यापक पायलट प्रकल्प सुरू केला आहे, जो प्रथम धाराशिव व लातूर जिल्ह्यातील संलग्न शेतकऱ्यांवर केंद्रित असेल. हा उपक्रम शेती पद्धतींचे आधुनिकीकरण करण्याच्या दिशेने एक क्रांतिकारी पाऊल आहे.
याप्रसंगी मॅपमायक्रॉपचे श्री शिरोळे, श्री डॅा गोसावी, श्री प्रज्‍योत बोथरा, आदर्श नायर, यांनी पत्रकारांना माहिती देताना सांगितले की, यामध्ये ऊस वाढवण्यासाठी उपग्रह इमेजिंगमधील कौशल्य आणि एआय टूल्सचा समावेश आहे. हवामान परिस्थिती लक्षात घेऊन ऊस पिकांच्या वनस्पती निर्देशांकाचे मूल्यांकन करण्यासाठी प्रगत तंत्रज्ञान मल्टीस्पेक्ट्रल उपग्रह डेटा वापरते. एक एआय मॉडेल या डेटावर प्रक्रिया करते आणि 95 टक्के अचूकतेसह साखर पुनर्प्राप्ती दरांचा अंदाज लावते. अचूक कापणी नियोजन सुनिश्चित करण्यासाठी ही पद्धत प्रमाणित केली गेली आहे.
या परिवर्तनकारी करारांतर्गत, मॅपमायक्रॉप सहभागी शेतकऱ्यांना वैयक्तिकृत, डेटा-आधारित मार्गदर्शन प्रदान करण्यासाठी त्यांच्या अत्याधुनिक AI-संचालित कृषी प्लॅटफॉर्मचा वापर करेल. हे डिजिटल टूल्स अनेक महत्त्वपूर्ण रिअल-टाइम विश्लेषण प्रदान करतील, ज्यामध्ये सर्वसमावेशक पीक आरोग्य मूल्यांकन, तपशीलवार माती पोषक द्रव्य प्रोफाइलिंग, प्रगत कीड आणि रोग शोध अल्गोरिदम, अभूतपूर्व अचूकतेसह हायपर लोकल हवामान अंदाज, आणि अनेक पर्यावरणीय बदलावर आधारित उत्पादन मॉडेलिंग यांचा पण समावेश आहे.
आम्‍ही हे तंत्रज्ञान केवळ शेतकऱ्यांच्या खर्चामध्‍ये बचत करून उत्‍पन्‍नामध्‍ये लक्षणीय वाढ करण्‍यासाठीच वापरणार नसून या अत्याधुनिक तंत्रज्ञानाद्वारे साखर कारखान्‍याची उत्पादकता वाढवण्यासाठी, रिकव्‍हरी, सुक्रोजचे प्रमाण, फायबर टक्केवारी तोडणी, वाहतूक नियोजनासाठी व रिअल-टाइम अपडेट्ससाठी इंटेलिजेंट डॅशबोर्ड आहे.
मॅपमायक्रॉप यापूर्वी बारामती ॲग्रो ट्रस्ट यांनी केलेल्‍या पायलट प्रकल्‍पामध्‍ये प्रती हेक्टर उत्‍पन्‍न व साखर उतारा मध्‍ये उल्लेखनीय परिणाम दिसून आले आहेत. हा अनुभव आणि तांत्रिक ज्ञानसंपदा आता मराठवाड्यातील पारंपारीक पद्धतीने शेती करणा-या शेतक-यांना तांत्रिक सहकार्यासाठी उपलब्ध केले आहे. पथदर्शी प्रकल्‍पाच्‍या परिणामांच्या सर्वसमावेशक मूल्यांकनानंतर व्यापक विस्तार केला जाईल.
ओडीसा व मध्‍यप्रदेश राज्‍य सरकार तसेच कर्नाटक व उत्‍तर प्रदेश राज्‍यातील कारखान्‍यांनी पण मॅपमायक्रॉप सोबत या प्रकराचे सामंजस्य करार केले आहेत. कारखान्‍याच्‍या सुत्रांनी सामंजस्य करार जाहीर करण्याच्या समारंभादरम्यान या उपक्रमाच्या परिवर्तनकारी क्षमतेवर भर दिला.
“शेती उत्पादकता वाढविण्यासाठी आणि आमच्या शेतकरी समुदायांसाठी शाश्वत उपजीविका सुरक्षित करण्यासाठी विज्ञान-आधारित दृष्टिकोनाकडे संक्रमण करणे आता ऐच्छिक नाही तर अत्यावश्यक आहे. ही धोरणात्मक युती दैनंदिन शेती पद्धतींमध्ये प्रगत तंत्रज्ञानाचे निर्विघ्न एकत्रीकरण सुलभ करेल. मला पूर्णपणे खात्री आहे की ही भागीदारी आमच्या कृषी क्षेत्रात तांत्रिक क्रांतीची सुरुवात दर्शवते.”
उद्योगतज्ज्ञांनी भाकीत केले आहे की, हा अग्रगण्य उपक्रम संपूर्ण मराठवाड्यात कृषी आधुनिकीकरणासाठी निर्णायक ‘रोडमॅप’ म्हणून काम करेल, जो संभाव्यतः महाराष्ट्र आणि त्यापलीकडील शाश्वत ऊस लागवडीचे भविष्य पुनर्रचित करेल.
